Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα Μέρος 1 (Υδροβιότοποι)

Λίμνη Κερκίνη

Η Λίμνη Κερκίνη βρίσκεται στο βορειανατολικό τμήμα του νομού Σερρών, κοντά στα σύνορα με την Βουλγαρία και αποτελεί σήμερα έναν από τους πιο σπουδαίους υγροβιότοπους στην Ελλάδα αλλά και έναν από τους σημαντικότερους στην Ευρώπη.

Η Λίμνη Κερκίνη σήμερα φιλοξενεί συνολικά 300 είδη πουλιών, 30 είδη ψαριών, 11 είδη αμφίβιων, 26 είδη ερπετών και πολλά θηλαστικά στα γύρω βουνά, τα οποία όμως εξαρτώνται, τα περισσότερα άμεσα, από τη ζωή στην λίμνη.

Το 1971 στην Ιρανική πόλη Ραμσάρ (Ramsar) υπεγράφη μια διεθνής συνθήκη, σκοπός της οποίας είναι η προστασία των υδροβιότοπων, αναγνωρίζοντας την οικολογική, πολιτισμική, επιστημονική και οικονομική σημασία τέτοιων εκτάσεων. Αρχικά υπέγραψαν 18 κράτη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Ως το 2005 ο αριθμός των κρατών ανέβηκε στις 146.

Ένας μεγάλος αριθμός από τα είδη των πουλιών συγκαταλέγονται στα μεταναστευτικά. Για το πόσο σημαντικός είναι ο υδροβιότοπος της Κερκίνης, αρκεί να σημειώσουμε ότι σε όλη την Ελλάδα έχουν παρατηρηθεί 422 είδη πουλιών.

Τα περισσότερα είδη πουλιών φθάνουν την άνοιξη, γεμίζοντας όχι μόνο το χώρο της λίμνης αλλά και ολόκληρη την γύρω περιοχή. Συγκεκριμένα από τα 300 είδη που θα συναντήσουμε στην Λίμνη Κερκίνη, τα 140 αναπαράγονται στην περιοχή.

Η Λίμνη Κερκίνη αποτελεί το σημαντικότερο βιότοπο διαχείμασης του Αργυροπελεκάνου,  ενώ εδώ βρίσκονται αποικίες Ερωδιών, Κορμοράνων, Λαγγόνων, Χουλιαρομύτων και Χαλκόκοτων των νότιων Βαλκανίων.

Επίσης θα συναντήσουμε αρπακτικά όπως Τσίφτιδες, Κραυγαετούς, Θαλασσαετούς, Φιδαετούς, Χρυσαετούς, ενώ γύρω από τη Λίμνη Κερκίνη έχουν παρατηρηθεί Βασιλαετοί, Σπιζαετοί και Σταυραετοί.

Τα αρπακτικά συνήθως φωλιάζουν στα γύρω βουνά η πιθανώς ακόμη μακρύτερα. Όμως η λίμνη αποτελεί έναν σημαντικό τόπο τροφοληψίας για αυτά. Η παρουσία μίας τέτοιας ποικιλίας αρπακτικών μάλιστα, μαρτυρά ένα οικοσύστημα πλούσιο, ποικίλο και σχετικά υγιές.

Συνολικά 10 είδη πουλιών φωλιάζουν σε μικρές αποικίες στο παρυδάτιο δάσος και μάλιστα σε σημαντικούς αριθμούς για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Τα είδη αυτά είναι ο Κορμοράνος (Καραμπατάκι), Λευκοτσικνιάς, Αργυροπελεκάνος, Πορφυροτσικνιάς, Σταχτοτσικνιάς, Κρυπτοτσικνιάς, Νυχτοκόρακας, Χουλιαρομύτα, Χαλκόκοτα και η Λαγγόνα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χλωρίδα της λίμνης, κυρίως λόγω της εποχικής βάθυνσης των νερών, επηρεάζουν άμεσα και τους φτερωτούς, μόνιμους ή εποχικούς κατοίκους αυτής.

Το βουβάλι είναι ένα ζώο που ζει κοντά στο νερό και ειδικά σε εκτάσεις που έχουν τα χαρακτηριστικά ενός υγρότοπου. Σήμερα στην Λίμνη Κερκίνη συναντάμε τον μεγαλύτερο αριθμό βουβαλιών, όχι σε ελεύθερη μορφή, αλλά σε οργανωμένες φάρμες.

Τέλεια εναρμονισμένη με το φυσικό τοπίο και ασφαλές μέσο για τους ψαράδες η Πλάβα (παραδοσιακή βάρκα χωρίς καρίνα) 

Τα αυτοφυή δέντρα του κάποτε παρυδάτιου δάσους θα έβρισκαν τις κατάλληλες συνθήκες για να πληθύνουν και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα θα μπορούσαν να ξαναφυτρώσουν τα καλάμια αλλά και τα νούφαρα. Χαρακτηριστικό για τις τελευταίες μορφές χλωρίδας είναι τα νούφαρα που εμφανίστηκαν στη βορειοδυτική πλευρά το 1985 ανάμεσα στα καλάμια, άρχισαν να χάνονται μετά την εξαφάνιση των καλαμιών το 1990. έτσι από μια έκταση 35.000 στρεμμάτων στο σημείο αυτό, από το 2005 και μετά δεν υπάρχει ούτε ένα νούφαρο. Αξίζει να σημειωθεί η άποψη ότι για την καταστροφή αυτή δεν ευθύνεται μόνο το νερό, αλλά ότι το τελειωτικό χτύπημα ήρθε την εποχή που στήθηκαν στη λίμνη τα σκηνικά της ταινίας  ''Το μετέωρο Βήμα του Πελαργού'' του Θ.Αγγελόπουλου. Είχαν ρίξει τόσο πολύ την στάθμη για να μπορέσουν να μπουν τα φορτηγά, για πρώτη φορά φάνηκαν νησίδες στα ανοικτά της λίμνης. 

Τα ψάρια της Λίμνης Κερκίνης θεωρούνται πολύ καλής ποιότητας, πράγμα που οφείλεται στην υψηλού επιπέδου οξυγόνωση των νερών της, η οποία επιτυγχάνεται από την συνεχή εισροή νερού από τον ποταμό Στρυμόνα και φυσικά στην συνεχή ανανέωση των υδάτων. 

Οι πληθυσμοί του νεροβούβαλου στην παραλίμνια περιοχή βρίσκονται σε αυξητικούς ρυθμούς και καθώς τα ζώα είναι ελευθέρας βοσκής μπορούν και πρέπει να θεωρηθούν ως αναπόσπαστο τμήμα του ευρύτερου οικοσυστήματος. 

Η Λίμνη Κερκίνη είναι ένας τόπος ζωής. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους στην Ευρώπη και φυσικά στην Ελλάδα.

Η λεκάνη της λίμνης οριοθετείται, βόρεια από το όρος Κερκίνη γνωστότερο ως Μπέλλες η κορυφογραμμή του οποίου αποτελεί το φυσικό σύνορο με την γείτονα χώρα, νότια από το όρος Μαυροβούνι, δυτικά από το όρος Δύσωρο, αμφότερα τμήματα της οροσειράς των Κρουσίων όρεων και δυτικά από την πεδιάδα των Σερρών.

Η Λίμνη Κερκίνη δεν έχει την ίδια έκταση όλο το χρόνο, αφού πρόκειται ουσιαστικά πια για έναν υδροταμιευτήρα, ο οποίος τροφοδοτείται κατά κύριο λόγο από τον ποταμό Στρυμόνα.

Τα χέλια τα οποία αλιεύονταν σε τεράστιες ποσότητες κάποτε, έχασαν την πρόσβαση τους στην λίμνη με τη δημιουργία του φράγματος, παραμένοντας πλέον στον κάτω άκρο του ποταμού Στρυμόνα. Ακόμα σπάνιοι είναι πια και οι Γουλιανοί, μα και τα άλλα είδη έχουν ελαττωθεί, όπως το Γριβάδι και η Τούρνα, αλιεύματα με υψηλή εμπορική αξία.

Η λίμνη πάντοτε φημιζόταν για τις αλιευτικές της αποδόσεις, κάτι που έγινε εν μέρει και η αιτία εγκατάστασης των προσφύγων στην περιοχή.

Στη Λίμνη Κερκίνη καμία εποχή δεν μοιάζει με άλλη. Όλες είναι διαφορετικές και όλες έχουν τη δική τους ομορφιά και το δικό τους χρώμα.

Με άλλη μορφή θα μας υποδεχθεί το φθινόπωρο και το χειμώνα, με άλλη την άνοιξη και το καλοκαίρι

Οι επεμβάσεις του ανθρώπου στο πανάρχαιο αυτό οικοσύστημα έχουν επιφέρει αλλαγές, οι οποίες αποδείχθηκαν επώδυνες για αυτό. Χρόνος υπάρχει ακόμα για μεταστροφή της κατάστασης. 

Ας ελπίσουμε ότι θα τον εκμεταλλευτούμε. 

Καθεστώς Προστασίας Ταμιευτήρα Κερκίνης

Εθνικό Καθεστώς Προστασίας: Υψηλό 

109.960 στρέμματα αποτελούν περιοχή συνθήκης Ramsar

Αποσπάσματα  από το βιβλίο του

Μπάμπη Παυλόπουλου

Λίμνη Κερκίνη

Εθνικός Δρυμός Πρεσπών / Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα 

Ο εθνικός δρυμός Πρεσπών δημιουργήθηκε το 1974. Προστατεύεται από ελληνικές, ευρωπαϊκές καθώς και διεθνείς συμβάσεις, ενώ η λίμνη Μικρή Πρέσπα προστατεύεται και από τη συνθήκη Ramsar ως μοναδικός υγροβιότοπος. Το 1991 δημιουργήθηκε η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών με τη βοήθεια της WWF που στήριξε τις προσπάθειες του τοπικού πληθυσμού να αναδείξουν και να προστατέψουν το φυσικό πλούτο της περιοχής τους.

Λίμνη Μεγάλη Πρέσπα
Βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας στα σύνορα με την Αλβανία και τα Σκόπια. Είναι λίμνη γλυκού νερού, με το εμβαδόν εντός της Ελλάδας να φτάνει τα 40τ.χμ. Το μέγιστο μήκος της είναι 26,9 χμ. και το μέγιστο βάθος της είναι 50μ στη θέση «ροτ» απέναντι από το χωριό Ψαράδες. 
Δέχεται τα νερά της Μικρής Πρέσπας, με την οποία συνδέεται μέσω στενής λωρίδας γης-ισθμού, στην περιοχή Κούλα, μήκους 4 χμ. και πλάτους 200-1.000 μ. Είναι αισθητά βαθύτερη από τη Μικρή Πρέσπα και επικοινωνεί υπόγεια με τη λίμνη Αχρίδα που βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο. 

Λίμνη Μικρή Πρέσπα
Το εμβαδόν της είναι 43τ.χμ. και το ύψος της πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας είναι 856 μ. (13,5 μ. ψηλότερα από τη Μεγάλη Πρέσπα). Το μέγιστο μήκος της φτάνει τα 13,6 χμ. και το νότιο άκρο της καταλήγει στην Αλβανία. Το υπόβαθρο της λίμνης αποτελείται από ασβεστόλιθους, γρανίτες και γρανοδιορίτες και οι ακτές της είναι σε άλλα σημεία απότομες και σε άλλα επίπεδες με καλαμιώνες. 

Αποτελεί υδροβιότοπο διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη σύμβαση Ραμσάρ (Ramsar), είναι Εθνικός Δρυμός και ειδικά προστατευόμενη περιοχή και σημαντικότατη για την ιχθυοπανίδα της. Τόπος ιδιαίτερης σπουδαιότητας για τις αποικίες των Αργυροπελεκάνων και των Ροδοπελεκάνων, καθώς και τόπος αναπαραγωγής τους όπως και των ερωδιών και των κορμοράνων. 

Εδώ διαβιούν n Βίδρα, από τα πιο σπάνια θηλαστικά της Ευρώπης, n αρκούδα, ο λύκος, το ζαρκάδι, π αλεπού και πολλές φορές φθάνει από την Αλβανία και κανένας Λύγκας (σπάνιο είδος λύκου που μοιάζει με αγριόγατα).

Καθεστώς Προστασίας: Λίμνη Μικρή κ Μεγάλη Πρέσπα

Εθνικό Καθεστώς Προστασίας: Μερικό

Διεθνές Καθεστώς Προστασίας: Μερικό

80.000 στρέμματα αποτελούν περιοχή συνθήκης Ramsar

266.200 ζώνη ειδικής προστασίας Εθνικός Δρυμός Πρεσπών